Hoezo niet fout?

Hoezo niet fout?

Als het niet fout is, wil dat niet zeggen dat het goed is

Ik ben accountant. In de accountancy wordt je werk nogal eens getoetst door andere accountants, toezichthouders, de Accountantskamer of, god behoede je, een zure columnist. Accountants zijn uitermate voorzichtig om iets ‘goed’ te vinden. En terecht, want dat is een oordeel waar een zwaar normkader en toereikende werkzaamheden aan ten grondslag moeten liggen. Daarom zie je nogal eens dat met veel dubbele ontkenningen en negatieve formuleringen de accountant of toezichthouder struikelt naar iets dat lijkt op een constatering dat het niet fout is. Dit is overigens net zo goed een oordeel en kan tuchtrechtelijk net zo kwalijk zijn. Maar wat niet fout is, is nog niet goed en daarmee is dan tenminste geen ‘assurance’ gegeven dat het goed zit.

Fouten mogen er best zijn

Nou las ik laatste een column van Jeffrey Bekkerin “Waarom mag je eigenlijk geen fouten maken?”[1], die mijn gedachten prikkelde, en tot deze opinie leidde, want natuurlijk mag je fouten maken, moet je zelfs fouten maken! Ik meen dat goede onderzoekers, en dus ook accountants, beter worden van het maken van fouten en dat fouten best kunnen bestaan naast het oordeel ‘goed’. Omgekeerd, iets hoeft bepaald niet goed te zijn als het niet fout is. En ik weet nu dankzij Jeffrey dat ik in die mening niet alleen sta.

Olympisch kampioen accountancy?

Bedenk eens hoe accountants worden getoetst door hun toezichthouder: er is geen criterium voor een goede controle, dus wordt een controledossier getoetst of het niet fout is (geen materiele fouten omvat, ten opzichte van het normkader, wat in feite een opsomming van de te volgen schriftelijk vastgestelde controlestandaarden is). Eerlijk gezegd, zo zit de hele accountantscontrole in elkaar: wat boud gesteld, is de jaarrekening vrij van afwijkingen van materiële omvang (‘fouten’), dan zit het goed. Maar dat is niet waar. Iets is niet goed omdat het niet fout is. Iets is goed omdat het goed is, inclusief allerlei mogelijk fouten en onregelmatigheden. Je wordt geen wereldkampioen F1 door niet fout te rijden, maar door goed te rijden, beter dan de rest. Wie had er ooit van Sifan Hassan gehoord als zij met een voorgeschreven accountantsmentaliteit zou hardlopen?

Rembrandt was goed fout!

Je kunt je afvragen of volgens accountantsnormen Rembrandt wel door de toetsing heen was gekomen met zijn Nachtwacht. Het schilderij is met veel correcties tot stand gekomen, omvat nogal wat flauwekul details, die weinig met de geschilderde schutters te maken hebben, en als je gedetailleerd kijkt, kan je niet zeggen dat dit een getrouwe weergave is van de werkelijkheid. Het verhaal gaat dat de opdrachtgevers het te donker vonden en niet naar hun verwachting. Bepaald geen oordeel: niet fout. Grote kans dat Rembrandt door zijn toezichthouder zou zijn afgetoetst en dan ook meteen straf had gekregen (want dat hoort binnen de accountancy bij dat zelfde gedachtegoed). Toch is het nu een van de meest gewaardeerde schilderijen/schilders ter wereld. Kennelijk kan iets goed en fout zijn op hetzelfde moment. Zoals een lichte loens of een klein vlekje in het gezicht aan schoonheid lijkt bij te dragen.

Aanmodderen of beter worden?

Momenteel verzinnen allerlei clubjes die het goed voor hebben met de kwaliteit van het accountantsberoep, Audit Quality Indicators (AQI’s). De meest AQI’s zijn ‘niet-fout’ indicatoren. Ik werd er van de week op gewezen dat er geen AQI wordt nagestreefd die indiceert wat een goede accountantscontrole is. Ik schrok hiervan. Op deze manier ontwikkelt ons beroep nooit Sifan Hassans of Max Verstappens en blijft het aanmodderen met accountants die het voor het merendeel niet fout doen. Maar goed?

[1] Zie ook column: ‘Waarom mag je eigenlijk geen fouten maken?’